ihlas
IHLAS
- Mukaddime
و;َ;م;َ;ا; أ;ُ;م;ِ;ر;ُ;و;ا; إ;ِ;ل;ّ;َ;ا; ل;ِ;ي;َ;ع;ْ;ب;ُ;د;ُ;و;ا; ا;ل;ل;ّ;َ;ه;َ; م;ُ;خ;ْ;ل;ِ;ص;ِ;ي;ن;َ; ل;َ;ه;ُ; ا;ل;د;ّ;ِ;ي;ن;َ; ح;ُ;ن;َ;ف;َ;ا;ء;َ; و;َ;ي;ُ;ق;ِ;ي;م;ُ;و;ا; ا;ل;ص;ّ;َ;ل;َ;ا;ة;َ; و;َ;ي;ُ;ؤ;ْ;ت;ُ;و;ا; ا;ل;ز;ّ;َ;ك;َ;ا;ة;َ; و;َ;ذ;َ;ل;ِ;ك;َ; د;ِ;ي;ن;ُ; ا;ل;ْ;ق;َ;ي;ّ;ِ;م;َ;ة;ِ;
“;Oysa onlar, dini yalnızca O'na halis kılan (muhlisler) hanifler (Allah'ı birleyenler) olarak sadece Allah'a ibadet etmek, namazı dosdoğru kılmak ve zekatı vermekten başkasıyla emrolunmadılar. İşte en doğru (dimdik ve sapasağlam) din budur. (Beyyine: 5)
Genelde bu ayet Tevhid konusu islenirken delil olarak getirilir. Oysa bu ayeti kerime’;de iki onemli husus zikredilmistir:
- Tevhid; yanliz Allah’;a ibadet etmek
- Ihlas
Birinci hususta (yani Tevhid’;de) bizlerin bir sorunu yoktur. Tevhid konusunu yillardir en ince noktasina kadar incelemisizdir. Lakin sorun ikinci hususta; yani ihlas’;ta. Bazilarimiz diyebilir: Bunu nereden bildin? El cevap: Ihlas hakkinda kac kitap okuduk, kac sohbet dinledik, ihlas’;i hayatimiza gecirmek icin ne kadar caba harcadik? Bu zikrettiklerimizi gerceklestirseydik ihlas’;in alametleri zuhur ederdi. Bu alametlerin olmayislari ihlas’;in bizlerden uzak olduguna delalet eder.
Bizler tevhid ehli olarak ibadetlerimizde Allah’;i birliyoruz, sadece Allah’;a ibadet ediyoruz, Allah’;tan gayrisina ibadet etmiyoruz; lakin sadece Allah’;a ibadet ederken acaba bunu ihlasli bir sekilde mi yapiyoruz? Az onceki ayetten anlasildigi gibi Allah Kendisine ibadet edilirken bunun ihlasli yapilmasini emrediyor…; Kardesler, Ihlas’;tan yoksun ibadet’;in Allah indinde hicbir degeri yoktur. Ibadet ancak ihlas ile deger kazanir ve Allah indinde makbul olur.
Bu konudaki meshur kaide soyledir: Ibadetler Allah indinde ancak iki sart bir araya geldiginde makbul olurlar:
- ihlas
- sunnet’;e ittiba
Kullugun gerceklesmesinde bu denli onemi olan ihlas mefhumunu iyi fehmetmek gerekir.
Bu yuzdendir ki, imamlarimiz ihlas mefhumuna cok onem gostermislerdir; imam Buhari (Sahihu’;l Buharisini), Nevevi (el Mecmu’; adli eserini) ve Suyuti gibi alimler te’;liflerine ihlas’;i ifade eden ‘;Ameller niyetlere goredir’; hadisiyle baslamislardir. Bunun sebebi ise …;
Ibn Ebi Cemreh rh. sadece niyetler hususunda bazi alimlerin tahassus etmelerini temenni etmistir, ki bu alimler sayesinde insanlar ihlas’;i ogrensinler. Cunku insanlarin en buyuk sorunu ihlasdir.
Ibn Ebi Cemreh rh.’;a Allah rahmet eylesin! Onun temennisine bizde katiliyoruz. Cunku gunumuzde ihlas’;i gundem eden ve bu konuda halki egiten alimler ve davetcilerin sayilari ne de azdir!
Onemine binaen bu konuyu mustakil bir sohbet esnasinda islemeyi uygun buldum. Calismak bizden, basari ise Allah’;tandir.
- Ihlas’;in tarifi
Ihlas’;in lugat manasi
ي;ق;ا;ل; ع;ن; ا;ل;ش;ي;ء; خ;ا;ل;ص; إ;ذ;ا; ص;ف;ي; م;ن; ا;ل;ش;و;ا;ئ;ب; ا;ل;ت;ي; ي;م;ك;ن; أ;ن; ت;ش;و;ب;ه;
Birsey kusur veya ayiplardan arinmis oldugu zaman halis denir. Halis muhlis tereyagi dendigi zaman hicbir katkisi olmayan, butun katkilardan arindirilmis hakiki tereyagi anlasilir.
Ihlas’;in istilahi manasi
Ihlas’;in bircok tarifleri vardir. Ben bunlardan bazilarini aktaracagim:
- ت;ص;ف;ي;ة; ا;ل;ف;ع;ل; ع;ن; م;ل;ا;ح;ظ;ة; ا;ل;م;خ;ل;و;ق;ي;ن; : Fiil’;in mahluklarin bakmalarimindan arindirilmasi
- ن;س;ي;ا;ن; ر;ؤ;ي;ة; ا;ل;خ;ل;ق; ب;د;و;ا;م; ا;ل;ن;ظ;ر; إ;ل;ى; ا;ل;خ;ا;ل;ق; : Devamli Yaratan’;a bakarak, mahlukati gormeyi unutmaktir.
- أ;ل;ا; ت;ط;ل;ب; ع;ل;ى; ع;م;ل;ك; ش;ا;ه;د;ا;ً; غ;ي;ر; ا;ل;ل;ه; : Ihlas yaptigin amele Allah’;tan baska sahit ve ondan baska mukafat verici arzu etmemendir.
- ا;س;ت;و;ا;ء; أ;ع;م;ا;ل; ا;ل;ع;ب;د; ف;ي; ا;ل;ظ;ا;ه;ر; و;ا;ل;ب;ا;ط;ن;: Kulun acikta ve gizli (yanliz) iken amellerinin esit olmasi (farkli olmamasi) dir.
Menazil yazari der ki: “;Ihlas, ameli her turlu karisik seyden temizlemektir.”;
Yani ihlasli kisi amele, nefsin isteklerinden olan pislikleri karistirmaz. Bunlar, halkin kalbine girme istegi, onlarin ovgusunu istemek, kinamalarindan kacmak veya onlarin kendini yuceltmelerini arzulamak veya mallarini arzulamak, hizmet ve muhabbetlerini istemek, isteklerini karsilamalari veya bundan baska diger sakatlik ve pislikler olabilir. Ki hepsinin ortak noktasi, ameli ile her kim olursa olsun, Allah’;tan baskasini arzulamaktir.
- Ihlas’;in faydalari
Ihlas gunahlarin affolunmasina sebeptir.
Buhari ve Muslim’;de gecen, kopege su verdiginden dolayi Allah’;in kendisini affettigi zinakar kadinin kissasi buna delildir…;
- Bu kadin bu ameli birisinden ecir beklediginden dolayi yapmadi. Cunku kopekten ecir beklemesi dusunulemez.
- Hadisin zahirinden anlasinan ise kadini o ameli islerken kimsenin gormemesidir.
- Kadin oldugu halde kuyuya kopek icin inmis ve kendini yormus. Dusun; bu kadinin kalbinde acaba o ameli islerken hangi oranda ihlas vardi ki, bu ihlasin nurlari bu kadinin butun gecmis gunahlarini yakiverdi ve boylece Allah kendisini affetti?
Ihlas kalb’;ten fitneyi (gunah islemeyi) savar.
Yusuf aleyhisselam’;in Aziz’;in karsiyla yasadiklari buna delildir…;
و;َ;ر;َ;ا;و;َ;د;َ;ت;ْ;ه;ُ; ا;ل;ّ;َ;ت;ِ;ي; ه;ُ;و;َ; ف;ِ;ي; ب;َ;ي;ْ;ت;ِ;ه;َ;ا; ع;َ;ن;ْ; ن;َ;ف;ْ;س;ِ;ه;ِ; و;َ;غ;َ;ل;ّ;َ;ق;َ;ت;ِ; ا;ل;ْ;أ;َ;ب;ْ;و;َ;ا;ب;َ; و;َ;ق;َ;ا;ل;َ;ت;ْ; ه;َ;ي;ْ;ت;َ; ل;َ;ك;َ; ق;َ;ا;ل;َ; م;َ;ع;َ;ا;ذ;َ; ا;ل;ل;ّ;َ;ه;ِ; إ;ِ;ن;ّ;َ;ه;ُ; ر;َ;ب;ّ;ِ;ي; أ;َ;ح;ْ;س;َ;ن;َ; م;َ;ث;ْ;و;َ;ا;ي;َ; إ;ِ;ن;ّ;َ;ه;ُ; ل;َ;ا; ي;ُ;ف;ْ;ل;ِ;ح;ُ; ا;ل;ظ;ّ;َ;ا;ل;ِ;م;ُ;و;ن;َ;
“;Evinde bulunduğu kadın, onun nefsinden murat almak istedi, kapıları iyice kapattı ve ”;Haydi gel!”; dedi. O da”; (Hâşâ), Allah'a sığınırım! Zira kocanız benim velinimetimdir, bana güzel davrandı. Gerçek şu ki, zalimler iflah olmaz!”; dedi.
و;َ;ل;َ;ق;َ;د;ْ; ه;َ;م;ّ;َ;ت;ْ; ب;ِ;ه;ِ; و;َ;ه;َ;م;ّ;َ; ب;ِ;ه;َ;ا; ل;َ;و;ْ;ل;َ;ا; أ;َ;ن;ْ; ر;َ;أ;َ;ى; ب;ُ;ر;ْ;ه;َ;ا;ن;َ; ر;َ;ب;ّ;ِ;ه;ِ; ك;َ;ذ;َ;ل;ِ;ك;َ; ل;ِ;ن;َ;ص;ْ;ر;ِ;ف;َ; ع;َ;ن;ْ;ه;ُ; ا;ل;س;ّ;ُ;و;ء;َ; و;َ;ا;ل;ْ;ف;َ;ح;ْ;ش;َ;ا;ء;َ; إ;ِ;ن;ّ;َ;ه;ُ; م;ِ;ن;ْ; ع;ِ;ب;َ;ا;د;ِ;ن;َ;ا; ا;ل;ْ;م;ُ;خ;ْ;ل;َ;ص;ِ;ي;ن;َ;
“;Andolsun ki, kadın ona meyletti. Eğer Rabbinin işaret ve ikazını görmeseydi o da kadına meyletmişti. İşte böylece biz, kötülük ve fuhşu ondan uzaklaştırmak için (delilimizi gösterdik). Şüphesiz o ihlâslı kullarımızdandı.”; (Yusuf: 23-24)
Seyhu’;l Islam soyle der: Suphesiz ki, Yusuf aleyhisselam’;in ihlas’;inin gucu ve Allah’;tan hasyeti, Aziz’;in karisinin cemalinden, guzelliginden ve ona (Aziz’;in karisina) olan sevgisinden daha kuvvetliydi.
Ihlasla dolu olan bir kalpte nefsani arzulara ve seytani tezyinlere yer yoktur. Ihlasli bir kisi seytan’;in tuzaklarina dusemez. Seytan ona gunah isletemez, onu azdiramaz. Bu hakikati bilen seytan’;in itirafi soyle olmustur:
ق;َ;ا;ل;َ; ف;َ;ب;ِ;ع;ِ;ز;ّ;َ;ت;ِ;ك;َ; ل;َ;أ;ُ;غ;ْ;و;ِ;ي;َ;ن;ّ;َ;ه;ُ;م;ْ; أ;َ;ج;ْ;م;َ;ع;ِ;ي;ن;َ;
“;İblis: Izzetine andolsun ki, onların hepsini mutlaka azdıracağım."
إ;ِ;ل;ّ;َ;ا; ع;ِ;ب;َ;ا;د;َ;ك;َ; م;ِ;ن;ْ;ه;ُ;م;ُ; ا;ل;ْ;م;ُ;خ;ْ;ل;َ;ص;ِ;ي;ن;َ;
"Ancak onlardan ihlaslı kulların hariç" dedi. (Sa’;d: 82-83)
Ihlas kulun islerinin kolaylasmasina sebeptir.
Kul samimi ve ihlasli oldugu muddetce Allah onun islerini kolaylastiracaktir veya ondan icinde bulundugu fitneyi giderecektir. Buna delil olarak Allah Rasulu’;ne kital icin gelen Arabi’;nin kissasi verilebilir.
Arabi Allah’;in nebisine gelir ve soyle der: Sana ganimet almak icin bey’;at etmedim. Ben sana ancak okun buradan girmesi (ve boynuna isaret eder) ve buradan cikmasi icin bey’;at ettim.
Bunun uzerine Allah’;in Rasulu soyle dedi: Allah’;a dogru soylediysen O seni dogrular. Arabi savasir ve oldurulur. Daha sonra Nebi arabinin boynunda isaret ettigi yerde okun bulundugu gordugunde, soyle dedi: O Allah’;a dogru soyledi, Allah’;ta onu dogruladi. (Hadisi Taberani sahih senedle rivayet etmistir.)
Ihlas sevaplarin artmasina sebep olur.
Amel gorunus olarak kucuk veya basit olabilir, lakin ihlas bu amelin sevabini artirabilir. Allahu Teala soyle buyurur:
و;ا;ل;ل;ه; ي;ض;ا;ع;ف; ل;م;ن; ي;ش;ا;ء;
Ibn Kesir bu ayet hakkinda soyle der: yani amelindeki ihlasi oraninda.
ا;ل;ح;س;ن;ة; ب;ع;ش;ر; أ;م;ث;ا;ل;ه;ا; إ;ل;ى; س;ب;ع;م;ا;ئ;ة; ض;ع;ف; ر;و;ا;ه; ا;ل;ب;خ;ا;ر;ي;(6491)
Allah’;in Rasulu soyle dedi: Sevap on mislinden yedi yüz misline kadar katlanır. (Buhari)
ق;ا;ل; ا;ب;ن; ر;ج;ب; ف;ي; ج;ا;م;ع; ا;ل;ع;ل;و;م; (2/316):
(و;م;ض;ا;ع;ف;ة; ا;ل;أ;ج;ر; ب;ح;س;ب; ك;م;ا;ل; ا;ل;إ;س;ل;ا;م; ،; و;ب;ك;م;ا;ل; و;ق;و;ة; ا;ل;إ;خ;ل;ا;ص; ف;ي; ذ;ل;ك; ا;ل;ع;م;ل;)ا;ه;ـ;
Ibnu Recep Camiu’;l Ulum’;da soyle der: Sevabin katlanmasi bu ameldeki Islam’;in kemaline, ve ihlas’;in kemaline ve kuvvetine goredir.
Ihlasli soylenen sozlere bereket iner.
Insanlara ogut veren, nasihat eden kisi sozunde samimi ve ihlasli oldugu zaman Allah bu sozunu bereketlendirir ve insanlar arasinda makbul kilar. Bu ise insanlar arasinda musahede edilen bir gercektir. Allah kalbleri ancak ihlasli olan kisinin sozunden etkilenecek sekilde yaratmistir.
:"إ;ذ;ا; ت;ب;ا;ي;ع; ا;ل;م;ت;ب;ا;ي;ع;ا;ن; ،; ف;إ;ن; ص;د;ق;ا; و;ب;ي;ن;ا; ب;و;ر;ك; ل;ه;م;ا; ف;ي; ب;ي;ع;ه;م;ا;" ر;و;ا;ه; ا;ل;ش;ي;خ;ا;ن;.
Alan satan doğru söyler, malın özelliklerini açıklarlarsa alış-verişleri bereketlenir; yalan söyler ve malın ayıplarını gizlerlerse ticaretlerinin bereketi yok olur. " (Müslim, Büyû, 11).
Birbirleriyle karsilikli alis veris yapan iki kisi alis verislerinde dogru sozlu iseler ve beyan ederlerse, onlarin yapmis olduklari alisverisleri bereketli olur. (Buhari ve Muslim)
Hele bir dusun! Dunyevi olan alis veriste dogru sozlu olanlari Allah ticaretlerinde bereketlendiriyorsa, ahiretle ilgili olan meselelerde kimbilir nasil bereketlendirir…;
Ihlas dusmanlara karsi zafer’;e sebeptir.
م;ا; ر;و;ا;ه; ا;ل;ن;س;ا;ئ;ي; ع;ن; س;ع;د; ر;ض;ي; ا;ل;ل;ه; ع;ل;ي;ه; ت;ع;ا;ل;ى; ع;ن;ه; ق;ا;ل;:ق;ا;ل; ص;ل;ى; ا;ل;ل;ه;
ع;ل;ي;ه; و;س;ل;م; : "إ;ن;م;ا; ي;ن;ص;ر; ا;ل;ل;ه; ه;ذ;ه; ا;ل;أ;م;ة; ب;ض;ع;ي;ف;ه;ا; ،;ب;د;ع;و;ت;ه;م; و;ص;ل;ا;ت;ه;م; و;إ;خ;ل;ا;ص;ه;م;" ص;ح;ي;ح; ا;ل;ج;ا;م;ع; 2388
ق;ا;ل; ر;س;و;ل; ا;ل;ل;ه; ص;ل;ى; ا;ل;ل;ه; ع;ل;ي;ه; و;س;ل;م; : " إ;ن;م;ا; ي;ن;ص;ر; ا;ل;ل;ه; ه;ذ;ه; ا;ل;أ;م;ة; ب;ض;ع;ي;ف;ه;ا; ،; ب;د;ع;و;ت;ه;م; ،; و;ص;ل;ا;ت;ه;م; ،; و;إ;خ;ل;ا;ص;ه;م; " .
Allah Rasulü (s.a.v.): '' Allah Teala bu ümmete içinde bulunan zayıfları, ve onların yaptıkları duaları, namazları ve ihlaslı olmaları nedeniyle yardım eder '' ( Müsned-i Ahmed, Sahih-i İbn Hibban, Sünen-i Beyhaki)
Bu ummetin nusreti fakirlerin ihlaslariyla baglantilidir. Cunku fakir insanin gosteris yapacak birseyi olmaz. Bundan dolayi da kalbinde riya ve ucub gibi hastaliklarin bulunma orani azdir. Boylesinin ibadetleri ve dualari genelde ihlasli olurlar. Hele dusunun! Ya butun ummet ihlas sahibi olsalar, acaba nusret nasil olur?
- Ihlas’;i zedeleyen etkenler ve tedavileri
“;Ihlas, ameli her turlu karisik seyden (nefsin isteklerinden olan pisliklerden) temizlemektir,”;
Nefsin isteklerinden olan pislikler, yani ihlas’;i zedeleyen amiller uctur:
- Kisinin ameline karsilik insanlardan beklentileri olmasi
- Riya
- Ucub
1. Ameline karsilik insanlardan beklentileri olmasi.
Bu cesitli sekilde tezahur eder:
- Insanlarin kalblerinde yer edinme sevgisi (insanlar indinde bir agirligi, degeri ve kiymeti olsun diye)
- Onlarin ovgulerini taleb etmek
- Onlarin zemmetmelerinden cekinmek (mesela namazi yavas kilar ki insanlar ‘;ne cabukta namaz kiliyor bu’; demesinler diye)
- Onlarin tazim etmelerini taleb etmek
- Onlarin mallarini taleb etmek (amelini ihlasli yapiyormus gibi hava verir, ki insanlar ‘;bu muttaki’;dir/ emin’;dir, biz buna felan vazifeyi verelim’;desinler)
- Onlarin kendisine hizmet etmelerini istemek
- Onlarin islerini gidermelerini istemesi (kizlariyla evlendirmeleri icin ihlasliymis gibi davranir)
Tedavisi: Allah’;tan gayri taleb edilen herseyin ihlasi bozdugunu ve Allah indinde amellerine karsilik hicbir sevabin olmayacagini ve ahirette Allah’;in seni azarlayacagini, ilahi azar’;a mazhar olacagini bilmendir…;
“;Yuce Allah, kullarin yaptiklari amellerin karsiligini verdiginde soyle buyurur:
ا;ذ;ه;ب;و;ا; إ;ل;ى; ا;ل;ذ;ي;ن; ك;ن;ت;م; ت;ر;ا;ء;و;ن; ف;ي; ا;ل;د;ن;ي;ا;،; ف;ا;ن;ظ;ر;و;ا; ه;ل; ت;ج;د;و;ن; ع;ن;د;ه;م; ج;ز;ا;ء;
Dunyada riya yaptiginiz kimselere gidin. Onlarda bir karsilik olup olmadigina bakin…;”; (Munziri, Tergib, Elbani Sahihu’;t- Tergib’;te bu hadisin oldugunu soylemistir.)
2. Riya
Ihlas’;i bozan en cirkin etkenlerden birisi de riya’;dir. Riya kisinin amelini (ovgulere mazhar olmayi arzuladigindan dolayi) baskalari icin yapmasidir.
Bu cirkin davranisi Allah Rasulu kucuk sirk olarak tanimlamistir. Allah Rasulu:
أ;خ;و;ف; م;ا; أ;خ;ا;ف; ع;ل;ي;ك;م; ا;ل;ش;ر;ك; ا;ل;أ;ص;غ;ر;- ق;ا;ل;و;ا; ي;ا;ر;س;و;ل; ا;ل;ل;ه;: و;م;ا; ا;ل;ش;ر;ك; ا;ل;أ;ص;غ;ر; ق;ا;ل;:ا;ل;ر;ي;ا;ء;
أ;خ;ر;ج;ه; أ;ح;م;د; ف;ي; ا;ل;م;س;ن;د; (5/428،; 429)،; و;ا;ل;ب;ي;ه;ق;ي; ف;ي; ا;ل;ش;ع;ب; (5/333)،; و;ح;س;ّ;ن; ا;ل;ح;ا;ف;ظ; إ;س;ن;ا;د;ه; ف;ي; ب;ل;و;غ; ا;ل;م;ر;ا;م; (4/355ـ; س;ب;ل; ا;ل;س;ل;ا;م;)،; و;ص;ح;ح;ه; ا;ل;أ;ل;ب;ا;ن;ي; ف;ي; ص;ح;ي;ح; ا;ل;ت;ر;غ;ي;ب; (29).
Sizin hakkinizda en cok korktugum sey, kucuk sirktir,”; buyurdu. Sahabiler: Kucuk sirk ne demektir? Allah’;in Rasulu ! diye sordular. Peygamber : Riyadir... (Munziri, Tergib, Elbani Sahihu’;t- Tergib’;te bu hadisin oldugunu soylemistir.)
Riya kalbin Allah’;tan baskasina yonelmesi ve yaratilanlar gozetildigi halde, yaraticinin gozetilmemesi oldugu icin, o kucuk sirk diye adlandirilmistir. (Vahid Abdusselam Bali)
Riyadan kurtulmak icin mucadele sarttir. Bu mucadelede basari elde etmek isteyen riya’;nin tedavi yontemini bilmesi ve devamli bu tedaviyi uygulamasi gerekir. Cunku riya kolayca pes eden bir hastalik degildir…; Yusuf bin el Huseyn der ki: Dunyada en degerli sey ihlastir. Kalbimden riyayi gidermek icin ne kadar ugrasiyorum da, o baska bir renkte yeniden bitiyor.
Riya’;nin bircok alameti vardir. Kisinin kendisinin riyakar olup olmadigini ogrenmesi icin bu alametleri goz onunde bulundurmasi gerekir. Bu alametlerden bazilari soyledir:
- Kalabalik arasinda aktif ve haraketli, yanliz kaldiginda tembel olmak
- Yaptigin islere karsilik ovulmeyi arzulamak
Tedavisi: Riya’;nin iki cesit tedavi yontemi vardir: ilmi ve ameli.
Ilmi tedavi; Kiyamet gunu riyakarlarin cezalarini bilmendir.
ع;ن; أ;ب;ي; ه;ر;ي;ر;ة; ق;ا;ل; س;م;ع;ت; ر;س;و;ل; ا;ل;ل;ه; ص;ل;ى; ا;ل;ل;ه; ع;ل;ي;ه; و;س;ل;م; ي;ق;و;ل;:
إ;ن; أ;و;ل; ا;ل;ن;ا;س; ي;ق;ض;ى; ي;و;م; ا;ل;ق;ي;ا;م;ة; ع;ل;ي;ه; ر;ج;ل; ا;س;ت;ش;ه;د; ف;أ;ت;ي; ب;ه; ف;ع;ر;ف;ه; ن;ع;م;ت;ه; ف;ع;ر;ف;ه;ا; ق;ا;ل; ف;م;ا; ع;م;ل;ت; ف;ي;ه;ا; ق;ا;ل; ق;ا;ت;ل;ت; ف;ي;ك; ح;ت;ى; ا;س;ت;ش;ه;د;ت;
ق;ا;ل; ك;ذ;ب;ت; و;ل;ك;ن;ك; ق;ا;ت;ل;ت; ل;أ;ن; ي;ق;ا;ل; ه;و; ج;ر;ي;ء; ف;ق;د; ق;ي;ل; ث;م; أ;م;ر; ب;ه; ف;س;ح;ب; ع;ل;ى; و;ج;ه;ه; ح;ت;ى; أ;ل;ق;ي; ف;ي; ا;ل;ن;ا;ر; و;ر;ج;ل; ت;ع;ل;م; ا;ل;ع;ل;م; و;ع;ل;م;ه; و;ق;ر;أ;ا;ل;ق;ر;آ;ن; ف;أ;ت;ي; ب;ه; ف;ع;ر;ف;ه; ن;ع;م;ه; ف;ع;ر;ف;ه;ا;
ق;ا;ل; ف;م;ا; ع;م;ل;ت; ف;ي;ه;ا; ق;ا;ل; ت;ع;ل;م;ت; ا;ل;ع;ل;م; و;ع;ل;م;ت;ه; و;ق;ر;أ;ت; ف;ي;ك;
ا;ل;ق;ر;آ;ن;
ق;ا;ل; ك;ذ;ب;ت; و;ل;ك;ن;ك; ت;ع;ل;م;ت; ل;ي;ق;ا;ل; ع;ا;ل;م; و;ق;ر;أ;ت; ا;ل;ق;ر;آ;ن; ل;ي;ق;ا;ل; ه;و; ق;ا;ر;ى;ء; ف;ق;د; ق;ي;ل; ث;م; أ;م;ر; ب;ه; ف;س;ح;ب; ع;ل;ى; و;ج;ه;ه; ح;ت;ى; أ;ل;ق;ي; ف;ي; ا;ل;ن;ا;ر; و;ر;ج;ل; و;س;ع; ا;ل;ل;ه; ع;ل;ي;ه; و;أ;ع;ط;ا;ه; م;ن; أ;ص;ن;ا;ف; ا;ل;م;ا;ل; ف;أ;ت;ي; ب;ه; ف;ع;ر;ف;ه; ن;ع;م;ه; ف;ع;ر;ف;ه;ا;
ق;ا;ل; ف;م;ا; ع;م;ل;ت; ف;ي;ه;ا; ق;ا;ل; م;ا; ت;ر;ك;ت; م;ن; س;ب;ي;ل; ت;ح;ب; أ;ن; ي;ن;ف;ق; ف;ي;ه;ا; إ;ل;ا; أ;ن;ف;ق;ت; ف;ي;ه;ا; ل;ك;
ق;ا;ل; ك;ذ;ب;ت; و;ل;ك;ن;ك; ف;ع;ل;ت; ل;ي;ق;ا;ل; ه;و; ج;و;ا;د; ف;ق;د; ق;ي;ل; ث;م; أ;م;ر; ب;ه; ف;س;ح;ب; ع;ل;ى; و;ج;ه;ه; ح;ت;ى; أ;ل;ق;ي; ف;ي; ا;ل;ن;ا;ر;
ر;و;ا;ه; م;س;ل;م; و;ا;ل;ن;س;ا;ئ;ي;
Ebû Hüreyre Radıyallahu Anh anlatıyor:
"Resûlullah Aleyhisselâm şöyle buyurdu: 'Kıyamet gününde üç kişi ilk olarak sorguya çekilecek:
Birincisi: Cihad esnasında ölen kimsedir ki, Allah'ın huzuruna getirilir ve Allah, kendisine verilmiş olan nimetleri önüne serer. O da, bunlara nail olduğunu itiraf eder. Bunun üzerine Allah kendisine:
–;Bu mazhar olduğun nimetler içerisinde ne yaptın? diye sorar, O da:
–;Senin yolunda şehit oluncaya kadar savaştım, cevabını verir. Allahu Teâlâ:
–;Yalan söylüyorsun; sen "yiğit" desinler diye savaştın ve sana "yiğit" dediler de,
der. Sonra meleklerin kendisini almalarını emreder ve yüz üstü sürüklenerek cehenneme atılır.
İkincisi: İlim tahsil edip başkasına da öğreten ve Kur'an okuyan kimsedir ki, bu da Allah'ın huzuruna getirilir ve Allah kendisine verilmiş olan nimetleri bir bir sayar ve önüne serer. O da bunları tasdik eder. Ve Allah kendisine:
–;Bu eriştiğin nimetler içerisinde ne yaptın? diye sorar. O da:
–;İlim tahsil ettim, ilmi başkasına öğrettim ve senin rızan için Kur'an okudum, diye karşılık verir. Allah kendisine:
–;Yalan söylüyorsun, sen ilmi, "âlim" desinler diye öğrendin. Kur'an'ı da "güzel
Kur'ân okuyan kişi" desinler diye okudun. Ve sana böyle dediler de, der. Sonra meleklere kendisini almalarını emreder ve yüz üstü sürüklenerek cehenneme atılır.
Üçüncüsü ise: Allah'ın kendisine bolluk verdiği, malların her çeşidini ihsan ettiği kimsedir ki, Allah'ın huzuruna getirilir ve Allah kendisine verilen nimetleri karşısına çıkarır. O da bütün bunların kendisine verildiğini kabul eder. Allah sorar:
–;Şu nail olduğun nimetlerle ne yaptın?
O da:
–;Verilmesini istediğin ne kadar yer varsa, hep o yerlerde ve o yolda dağıttım, diye cevap verir. Allahu Teâlâ:
–;Yalan söylüyorsun. Sen bütün bunları kendine "ne cömert adam!" dedirtmek için yaptın. Ve sana böyle dediler de, der. Sonra meleklere onu almalarını emreder. Yüz üstü sürüklenerek cehenneme atılır.
Ameli tedavi; Eger insanlar arasinda yaptigin amelinde riyanin varligindan suphe ediyorsan, yanliz kaldiginda bu ameli ziyadelestir. Mesela; insanlar arasinda secdeni insanlar icin uzattigindan suphe ediyorsan, yanliz kaldiginda secdeni daha fazla uzun tut veya insanlar arasinda sadakayi insanlar icin verdiginden suphe ediyorsan, yanliz kaldiginda daha fazlasini ver.
Bazilari soyle demisitir: Bir kisi mecliste konustugu zaman, konusmasini begeniyorsa, sussun. Sayet susmasi (insanlanlara vakarli, olgun bir sahis oldugu intibasini verdiginden dolayi) hosuna gidiyorsa, konussun.
3. Ucub
Ucub kisinin kendisine verilen nimet’;in onemine inanip, kendisini bu nimetten dolayi begenmesidir. Ucub’;ta nimet’;i veren Allah’;i unutup, nimet’;e meyletme soz konusudur. Yani, hamdi ve sukru terkedip, kendini bu nimetten dolayi begenme vardir. Bu ise kisinin helaki demektir.
ق;ا;ل; ا;ب;ن; م;س;ع;و;د; ر;ض;ـ;ي; ا;ل;ل;ه; ع;ـ;ن;ـ;ه; : ا;ل;ه;ل;ا;ك; ف;ي; ش;ي;ئ;ي;ن;: ا;ل;ع;ج;ب; و;ا;ل;ق;ن;و;ط;
Tedavisi:
- Allah’;in hakkinin amelinden daha buyuk oldugunu bilmendir.
- Amel islediginde Allah’;tan haya edip amelinin kabul olmayacagindan korkmandir.
- Amellerin tumunun Allah’;in fadlindan ve basarisindan oldugunu bilmendir.
- Seytan’;in amellerinden nasibi oldugunu bilmendir.
- Ihlas’;i elde etmenin yolu
Ihlas’;i elde etmek ve kalbi sadece Allah’;a yonlendirmek en zor seydir. Cunku devamli nefisle mucadeleyi gerekli kilar.
Sehl’;e sorulur: Nefse en agir gelen sey hangisidir? Ihlas der. Cunku nefsin ondan alacagi hicbir pay yoktur.
Az once Yusuf bin el Huseyn’;in sozunu nakletmistim: Kalbimden riyayi gidermek icin ne kadar ugrasiyorum da, o baska bir renkte yeniden bitiyor.
Insanin hayati, her ani amel islemekle gecmektedir. Ya bir fiil isler veya bir soz soyler; namaz kilar, oruc tutar, kuran okur, ilim taleb eder, davet yapar, cihad eder vs. Bunlari ya ihlasli yapar veya ihlas’;tan ayrilir.
Ihlas adeta elde tutulan bir kus gibidir. Dalgin olup veya elini gevsettiginde aniden kacar. Bu yuzden devamli uyanik ve tetikle olmak gerekir. Muhlis bir insan devamli kalbini gozler ve ihlas’;in ayrilmamasi icin uyanik kalmayi tercih eder. Iste kisinin devamli kalbini gozlemesi ve ihlasin kus misali ucup gitmemesi icin uyanik kalmasi, ayriyeten ihlasi bozacak olan unsurlara (ucub, riya vs) karsi kalbi korumasi nefse cok agir gelen bir istir. Bu yuzdendir ihlas’;a sahip olan bir kisi Allah indinde en yuce mertebeye ulasmis demektir. Cunku boyle bir kisinin butun hayati, butun amelleri, konusmasi, susmasi, gulmesi, kizmasi en ufak hareketi dahi Allah icindir.
ق;ُ;ل;ْ; إ;ِ;ن;ّ;َ; ص;َ;ل;َ;ا;ت;ِ;ي; و;َ;ن;ُ;س;ُ;ك;ِ;ي; و;َ;م;َ;ح;ْ;ي;َ;ا;ي;َ; و;َ;م;َ;م;َ;ا;ت;ِ;ي; ل;ِ;ل;ّ;َ;ه;ِ; ر;َ;ب;ّ;ِ; ا;ل;ْ;ع;َ;ا;ل;َ;م;ِ;ي;ن;َ;
Allahu Teala soyle buyurur: “;De ki: Şüphesiz benim namazım, kurbanım, hayatım ve ölümüm hepsi alemlerin Rabbi Allah içindir.”; (En’;am: 162)
و;َ;ق;َ;ا;ل;َ; ا;ل;ْ;ح;َ;س;َ;ن; : ن;ُ;س;ُ;ك;ِ;ي; د;ِ;ي;ن;ِ;ي; . و;َ;ق;َ;ا;ل;َ; ا;ل;ز;ّ;َ;ج;ّ;َ;ا;ج; : ع;ِ;ب;َ;ا;د;َ;ت;ِ;ي; ; و;َ;م;ِ;ن;ْ;ه;ُ; ا;ل;ن;ّ;َ;ا;س;ِ;ك; ا;ل;ّ;َ;ذ;ِ;ي; ي;َ;ت;َ;ق;َ;ر;ّ;َ;ب; إ;ِ;ل;َ;ى; ا;ل;ل;ّ;َ;ه; ب;ِ;ا;ل;ْ;ع;ِ;ب;َ;ا;د;َ;ة;ِ; . و;َ;ق;َ;ا;ل;َ; ق;َ;و;ْ;م; : ا;ل;ن;ّ;ُ;س;ُ;ك; ف;ِ;ي; ه;َ;ذ;ِ;ه;ِ; ا;ل;ْ;آ;ي;َ;ة; ج;َ;م;ِ;ي;ع; أ;َ;ع;ْ;م;َ;ا;ل; ا;ل;ْ;ب;ِ;ر;ّ; و;َ;ا;ل;ط;ّ;َ;ا;ع;َ;ا;ت; ; م;ِ;ن;ْ; ق;َ;و;ْ;ل;ك; ن;َ;س;َ;ك;َ; ف;ُ;ل;َ;ا;ن; ف;َ;ه;ُ;و;َ; ن;َ;ا;س;ِ;ك; , إ;ِ;ذ;َ;ا; ت;َ;ع;َ;ب;ّ;َ;د;َ;
Ihlas nasil elde edilir?
Ibnu Kayyim soyle der: “;Kalpte ihlas ile (birlikte) methedilmeyi ve ovulmeyi sevme ve insanlarin elinde olanlara tamakarlik etme birlesmezler/ bir araya gelemezler.”; Su ile atesin birlesmeleri imkansiz oldugu gibi, kalpte ihlasla ovulmeyi sevme gibi hastaliklar birlesemezler. Bu imkansizdir. Kalpte ya ihlas vardir veya diger zikrettigimiz hastaliklar. Bunlar birbirlerini kabul etmezler. Oyleyse ihlas’;in kolayca kalpte yer edebilmesi icin ovulmeyi sevme gibi diger hastaliklarin kalpten uzaklastirilmalari gerekir. Iste bu kalbi temizleme, hastaliklardan arindirma operasyonu ilim, azim ve gayret ister. Ben Allah’;in izni ve tevfikiyle onumuzdeki sohbetlerde bunun ilmini sizlere aktarmaya calisacagim. Bizlere dusen ise bu ilmi pratik hayata dokmek olacaktir. Bunu yaptigimiz taktirde cok zor ve o kadar da onemli bir is basarmis olacagiz. Sayet sadece ilim alip, bu ilmi hayatimiza gecirmez isek, bosuna yorulmus oluruz. Pazar sabahi ne guzel yatmak var iken …; Bu dokturdan hastaligi icin recet’;e veya ilaci alip, o ilaci kullanmayan hastanin misaline benzer.
- Imam Buhari’;nin ihlasi
Adamin bir imami Buhari’;yi soyle anlatir: Ebu Abdillah’;i mescidde insanlar etrafinda iken gordum. Adam’;in biri sakalindan birsey alip, yere atti; yani bir pisligi mescide atti. Der ki: Ebu Abdillah’;i gozunun ucuyla ona baktigini gordum. Meclis bittiginde ve insanlar gittiginde, saga sola bakti, kimseyi gormediginde pisligi aldi ve cebine koydu ve mescid’;den cikti. Ciktiginda saga sola baktigini gordum. Insanlardan birinin kendisini gormedigini anladiginda, cikartti ve onu atti.
Bu kissadan bazi istifadeler:
- Bu kissadan imam Buhari’;nin muhlis oldugu anlasilmaktadir. Cok basit bir iste dahi ihlas’;i gozetenin, acaba buyuk amellerindeki durumu nasil olur? Bu basit ameli gizlemenin sirrinin ihlas oldugu apaciktir. Ibrahim et Teymi rh. soyle derdi: Muhlis, gunahlarini gizledigi gibi sevaplarini da gizleyendir.
- Bu kissadan imam’;in ilminin bereketinin ve makbul olusunun sirri anlasilmaktadir.
- Bu kissadan muhlislerle beraber olmanin onemi anlasilir. Ben imam’;in bu davranisini okudugumda cok etkilendim, Acaba imam’;in bu davranisini goren o kisi nasil etkilenmistir?
- Bu kissadan ihlas sahibin ihlasini Allahu Teala’;nin insanlara bildirdigi anlasilmaktadir. Imam o fiilini ihlasli yapmisti, kimsenin gormesini istemedi. Lakin Allah buna ragmen onun bu fiilini birine gostertti ve bu kiside bunu digerlerine aktardi. Bu olay kitaplara yazildi ve insanlara imam’;in bu davranisi ihlas’;i ogretti. Ve bu haber bizlere kadar ulasti.
Allah en dogrusunu bilir.